Сандхи с висаргой (:)
1 правило : + च / छ = श् + …
Случаи:
- पूर्णः + चन्द्रः = पूर्णश्चन्द्रः ( : + च )
- मुनेः + चक्षुः = मुनेश्चक्षुः ( : + च )
2 правило : + ट /ठ = ष् + …
Случаи:
- धनुः + टकारः = धनुष्टकारः ( : + ट )
3 правило : + त /थ = स् + …
Случаи:
- नद्याः + तीरम् = नद्यास्तीरम् ( : + त )
4 правило अः + अ = ओ ऽ -аваграха (не читается)
Случаи:
- सः + अहम् = सोऽहम् ( अः + अ )
5 правило अः + 3, 4, 5 (столбики алфавита — варги), य, र, ल, व, ह = ओ + …
3 варга: ग, ज, ड, द, ब
4 варга: घ, झ, ढ, ध, भ
5 варга: ङ, ञ, ण, न, म
Случаи:
- वामः + हस्त = वामोहस्त ( अः + ह )
6 правило : + श् =श्श
Случаи:
- सुप्तः + शिशुः = सुप्तश्शिशुः ( : + श् )
7 правило : + ष् = ष्ष
Случаи:
- मधुरः + षड़जः = मधुरष्षड़जः ( : + ष् )
8 правило : + स् = स्स
Случаи:
- साधोः + सङ्गः = साधोस्सङ्गः ( : + स् )
9 правило अः + гласные (кроме अ) = висарга исчезает
Случаи:
- नरः + अागतः = नर अागतः
10 правило स्वरवर्ण (кроме अ, अा ) + : + स्वरवर्ण, 3, 4, 5 варги и य, र, ल, व, ह = : меняется на र्
Случаи:
- कविः + अयम् = कविरयम् ( इः + अ )
- बुद्धिः + इयम् = बुद्धिरियम् ( इः + इ )
- वघूः + जयति = वघूर्जयति ( ऊः + ज )
10 правило подробнее. Висарга бывает двух видов: स्-जात и र्-जात (висарга образованная от र् )
अः ( र्-जात ) + स्वरवर्ण, 3, 4, 5 варги и य, र, ल, व, ह = र्
Случаи:
- पुनः + अागतः = पुनरागतः (अः + अा )
- दुहितः + याहि = दुहितर्याहि (अः + य )
11 правило любая гласная : + र् = если гласная была короткой, то она становится длинной
Случаи:
- ज्योतिः + रुपानन्दः = ज्योतीरुपानन्दः ( इः + र् )
- मातः + रक्ष = मातारक्ष ( अः + र् )
12 правило सः или एषः + любая гласная (кроме अ ), любая согласная буква = ः (висарга) исчезает
Случаи:
- सः + अागतः = स अागतः ( सः + अा )
- सः + दुषृः = स दुषृः (सः + द्)
Но (Исключения, подчиняющиеся правилу №4):
- सः + अहम् = सोऽहम् ( सः + अ )
Материалы по теме Сандхи с висаргой, которые нам дал Свами Джи в распечатанном виде:
